حتما شما هم تا به حال در رابطه با باطری قلب مواردی شنیده اید اما شاید ندانید که چگونه کار میکند. باطری قلب چیست و برای چه افرادی استفاده میشود؟ در دهههای اخیر، تکنولوژی پزشکی به طور چشمگیری در تشخیص و درمان مشکلات قلبی تاثیر گذار بوده است. یکی از اختراعات مهم و موفق در این زمینه، باطری قلب است. در این مقاله، به معرفی و عملکرد پیس میکر، انواع آن و توصیههای مرتبط با آن خواهیم پرداخت.
آشنایی با باطری قلب
دستگاه پیسمیکر (Pacemaker) یک وسیله پزشکی است که برای کنترل و تنظیم ضربان قلب استفاده میشود. این دستگاه طی یک عمل جراحی در نزدیکی قلب کاشته میشود و وظیفه آن تنظیم نرخ ضربان قلب است.
دستگاه پیسمیکر معمولاً برای افرادی که مشکلات ناشی از نارسایی عضله قلبی، برادی کاردی و یا ضربان قلب غیر منظم دارند، تجویز میشود. دستگاه پیسمیکر از طریق سیمهایی که به قلب متصل میشوند، سیگنالهای الکتریکی را به قلب ارسال میکند. این سیگنالها باعث میشوند که عضله قلب منقبض شود و خون را در سراسر بدن پمپاژ کند.
اجزای تشکیل دهنده باطری قلب
باطریهای قلب از یک ژنراتور پالس قابل کاشت (IPG) تشکیل شدهاند که شامل قطعات الکترونیکی، یک باتری و یک یا دو سیم است. ژنراتور، جریان الکتریکی مورد نیاز برای تحریک میوکارد را تولید می کند. جریان از طریق لیدهایی به میوکارد می رسد که از طریق ورید به میوکارد دهلیز راست و بطن هدایت می شوند.
ضربان ساز معمولاً در زیر ترقوه، بین پوست و سینه ماژور کاشته می شود. ژنراتور پالس دارای پوسته ای از تیتانیوم است که به خوبی توسط بافت های اطراف تحمل می شود. لیدها به یکی از وریدهای بزرگتر (معمولاً ورید ساب کلاوین) وارد می شوند و بیشتر به سمت قلب هدایت می شوند و در آنجا با اندوکارد تماس می گیرند.
بیشتر پیس میکرها از ضربانسازی دوقطبی استفاده میکنند. یک الکترود مثبت (آند) و یک الکترود منفی (کاتد). ژنراتور پالس یک اختلاف ولتاژ بین آند و کاتد اعمال می کند که منجر به جریان الکترون ها از آند به کاتد می شود. این الکترونها میوکارد را دپولاریزه میکنند و در نتیجه باعث ایجاد پتانسیل عمل میشوند که از طریق میوکارد پخش میشود.
چه زمانی از باطری قلب استفاده میشود؟
استفاده از باتری قلب (پیس میکر) برای افرادی مناسب است که مشکلات قلبی خاصی دارند و نیاز به تنظیم و کنترل ضربان قلب دارند. در زیر تعدادی از موارد که نیاز به استفاده از باطری قلب را نشان میدهند آمده است:
برادی کاردی: برادی کاردی شایع ترین بیماری قلبی است که نیاز به ضربان ساز دارد. این بدان معنی است که ضربان قلب برای پاسخگویی به نیازهای بدن در طول فعالیت های روزانه خیلی کند یا نامنظم است. علائم برادی کاردی ممکن است شامل سرگیجه، خستگی شدید، تنگی نفس یا غش باشد.
بلوک قلبی: بلوک قلبی نتیجه حرکت آهسته سیگنال الکتریکی یا عدم عبور آن از کل قلب است که می تواند باعث از دست رفتن ضربان در ریتم قلب شود. بلوک قلبی می تواند در اثر افزایش سن، آسیب به قلب در اثر حمله قلبی یا سایر شرایطی که فعالیت الکتریکی قلب را مختل می کند، رخ دهد.
فیبریلاسیون دهلیزی: فیبریلاسیون دهلیزی وضعیتی است که در آن حفره های فوقانی قلب (دهلیزها) به طور بسیار سریع و نامنظم منقبض می شوند. حفره های تحتانی قلب (بطن ها) سعی می کنند این تغییر را جبران کنند و می توانند به سرعت یا آهستگی بتپند. برخی از داروهایی که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می شوند ممکن است باعث شوند بطن ها کندتر بتپند و می تواند باعث برخی از علائم مشابه برادی کاردی شود. ممکن است به عنوان بخشی از درمان فیبریلاسیون دهلیزی به ضربان ساز نیاز باشد.
نحوه قرار دادن باطری در قلب
کاشت پیسمیکر یک عمل جراحی سرپایی است که معمولاً حدود یک ساعت طول میکشد. این عمل معمولاً تحت بیحسی موضعی انجام میشود، اما در برخی موارد ممکن است از بیهوشی استفاده شود.
در ابتدا، پزشک یک برش کوچک در قفسه سینه ایجاد میکند. سپس، یک سیم هدایتکننده از طریق این برش وارد قلب میشود. الکترودهای قلبی به انتهای سیم هدایتکننده متصل میشوند. پس از قرار دادن سیمهای هدایتکننده در قلب، ژنراتور ضربان در زیر پوست قفسه سینه قرار داده میشود. ژنراتور ضربان با سیمهای هدایتکننده متصل میشود و در نهایت، برش با بخیه بسته میشود.
باطری قلب در بدن چگونه کار میکند؟
دستگاه پیس میکر در واقعیت، قلب را مانیتور میکند و از تنظیم ضربان منظم آن اطمینان حاصل میکند. این به افرادی که مشکلات قلبی جدی دارند، امکان میدهد تا ضربان قلب به طور صحیح و بهبود یافته کار کند و مشکلات قلبی را کاهش دهد. پیس میکر به صورت دائمی فعال است و نظارت مستمر بر فعالیت قلب انجام میدهد. اگر دستگاه تشخیص دهد که ضربان قلب غیر منظم است، آنگاه عمل تنظیم ضربان را آغاز میکند.
پیس میکر دارای یک ژنراتور سیگنال الکتریکی است که به صورت دقیق نوسانات الکتریکی به قلب ارسال میکند. این سیگنالها معمولاً به فرکانسهای ثابت تنظیم شدهاند و به صورت پیوسته تولید میشوند. پیس میکر دارای یک یا چند الکترود (سیم) است که به عضله قلب وصل میشوند. سیگنالهای الکتریکی توسط این الکترودها به عضله قلب ارسال میشوند. این سیگنالها باعث انقباض عضله قلب و ایجاد ضربان قلب منظم میشوند.
بسیاری از پیس میکرها دارای قابلیت ثبت دادههای فعالیت قلبی هستند. این دادهها به پزشک ارائه میشوند تا عملکرد دستگاه و وضعیت قلبی بیمار را مانیتور کنند و در صورت نیاز تنظیمات دستگاه را بهبود دهند.
آیا باطری قلب انواع مختلفی دارد؟
پیسمیکرها بر اساس نوع ژنراتور ضربان، سیمهای هدایتکننده و الکترودهای قلبی به انواع مختلفی تقسیم میشوند.
پیسمیکرهای با باتری قابل شارژ
این نوع پیسمیکرها به طور کلی کوچکتر و سبکتر از پیسمیکرهای با باتری غیرقابل شارژ هستند. آنها همچنین نیاز کمتری به جراحی برای تعویض باتری دارند.
پیسمیکرهای با باتری غیرقابل شارژ
این نوع پیسمیکرها رایجتر هستند و معمولاً عمر طولانیتری نسبت به پیسمیکرهای با باتری قابل شارژ دارند. با این حال، آنها نیاز به جراحی بیشتری برای تعویض باتری دارند.
پیسمیکرهای با سیمهای ثابت
این نوع پیسمیکرها از سیمهایی استفاده میکنند که نمیتوان آنها را پس از کاشت تنظیم کرد. این سیمها معمولاً از طریق یک برش در قفسه سینه وارد قلب میشوند.
پیسمیکرهای با سیمهای قابل تنظیم
این نوع پیسمیکرها از سیمهایی استفاده میکنند که میتوان آنها را پس از کاشت تنظیم کرد. این سیمها معمولاً از طریق یک رگ در گردن یا پا وارد قلب میشوند.
پیسمیکرهای با الکترودهای تکقطبی
در این نوع پیسمیکرها، یک سیم هدایتکننده به یک الکترود قلبی متصل میشود. این الکترود قلبی به صورت تکقطبی عمل میکند و یک سیگنال الکتریکی را از ژنراتور ضربان دریافت میکند و به قلب منتقل میکند.
پیسمیکرهای با الکترودهای دوقطبی
در این نوع پیسمیکرها، دو سیم هدایتکننده به دو الکترود قلبی متصل میشوند. این الکترودهای قلبی به صورت دوقطبی عمل میکنند و یک سیگنال الکتریکی را از ژنراتور ضربان دریافت میکنند و به قلب منتقل میکنند.
بعد از کاشتن باطری قلب چه کارهایی ممنوع است؟
بعد از کاشتن باتری قلب، افراد باید از قرار گرفتن در معرض میدانهای مغناطیسی قوی خودداری کنند. این میدانها میتوانند باعث اختلال در عملکرد باتری قلب شوند. برخی از دستگاههایی که میتوانند باعث ایجاد میدانهای مغناطیسی قوی شوند عبارتند از:
- دستگاههای MRI
- دستگاههای لیزر
- دستگاههای جوشکاری
- دستگاههای القای مغناطیسی
- دستگاههای تشخیص فلز
علاوه بر این، افراد دارای باتری قلب باید از انجام برخی فعالیتها که ممکن است باعث آسیب به باتری یا سیمهای آن شوند، خودداری کنند. این فعالیتها عبارتند از:
- ورزشهای سنگین
- فعالیتهایی که باعث ضربه به قفسه سینه میشوند
- فعالیتهایی که باعث فشار زیاد به قفسه سینه میشوند
جمع بندی مقاله
امید به زندگی شخصی که پیس میکر دارد به عوامل مختلفی بستگی دارد، به ویژه سن فرد در زمان کاشت ضربان ساز و شرایط سلامتی او. افرادی که نگرانیهای سلامتی کمتر یا شدیدتری دارند، بیشتر عمر میکنند و احتمال بیشتری دارد که امید به زندگی طبیعی یا تقریباً طبیعی داشته باشند.
مشکلات قلبی که منجر به نیاز به ضربان ساز می شود می تواند باعث شود که شما احساس استرس، اضطراب یا ترس کنید. دکتر میتواند به شما کمک کند تا وضعیت خود را درک کنید و با شما در مورد آن صحبت کند تا بتوانید احساس بهتری در مورد آنچه در حال رخ دادن است داشته باشید. مهم است که شما و خانوادهتان بفهمید که چرا ضربانساز نصب میکنید و این عمل شامل چه مواردی میشود. همچنین مهم است که بدانید قبل، حین و بعد از عمل در طول نقاهت چه انتظاری در بیمارستان داشته باشید.
