احیای قلبی ریوی (CPR)، یک مهارت حیاتی است که هر فردی باید آن را فرا بگیرد. در لحظات بحرانی که قلب فردی از تپش می‌ایستد، هر ثانیه حیاتی است. با انجام CPR به موقع، می‌توانید به مغز و سایر اندام‌های حیاتی فرد اکسیژن رسانی کرده و فرصتی برای نجات جان او فراهم کنید. در این مقاله، به صورت گام‌به‌گام و با زبان ساده، روش انجام CPR را آموزش خواهیم داد تا شما نیز بتوانید در مواقع اضطراری به عنوان یک ناجی عمل کنید.
احیای قلبی ریوی چیست؟
احیای قلبی ریوی یا CPR مجموعه‌ای از اقدامات حیاتی است که برای نجات فردی که دچار ایست قلبی شده انجام می‌شود. این فرآیند با هدف بازگرداندن جریان خون و اکسیژن به اندام‌های حیاتی، به‌ویژه مغز، طراحی شده است. اگر CPR به‌موقع و به‌درستی انجام شود، می‌تواند زندگی فردی را که در آستانه مرگ حتمی است، نجات دهد. یادگیری این تکنیک برای همه افراد ضروری است، چرا که تنها کسانی که دچار ایست قلبی شده‌اند، یعنی ضربان قلب ندارند، به این اقدام نیاز دارند.
زمان طلایی برای CPR تنها 4 تا 6 دقیقه است. در این بازه، انجام صحیح این اقدامات می‌تواند عملکرد قلب را بازگرداند. با این حال، تأخیر بیش از این مدت ممکن است به آسیب جبران‌ناپذیر مغز منجر شود، حتی اگر قلب احیا شود. زمانی که قلب از تپش بازمی‌ماند، خون‌رسانی به مغز و اندام‌های حیاتی متوقف می‌شود. بنابراین، انجام فوری و صحیح CPR می‌تواند از عوارض جدی همچون مرگ مغزی و حتی مرگ بیمار جلوگیری کند. این مهارت نجات‌بخش، یکی از ضروری‌ترین آموزش‌هایی است که هر فرد باید فراگیرد تا در مواقع اورژانسی بتواند جان انسان‌ها را نجات دهد.
نکات مهم قبل از احیای قلبی ریوی
- ابتدا باید هوشیاری فرد را بررسی کنید. با صدای بلند نام او را صدا بزنید و شانه‌اش را تکان دهید.
- اگر پاسخ نداد، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید و اطمینان حاصل کنید که از در یک محیط ایمن هستید. اپراتور اورژانس شما را در مراحل CPR راهنمایی خواهد کرد.
- در حالی که فرد به پشت دراز کشیده است، سر او را به آرامی به عقب خم کنید.
- برای 10 ثانیه به صورت فرد خم شوید و گوش کنید تا ببینید آیا صدای نفس کشیدن او را می‌شنوید یا خیر.
- بررسی کنید که آیا فرد نفس می‌کشد و یا قفسه سینه او بالا و پایین می‌رود.
- نبض فرد را با احساس در کنار گردن او بررسی کنید.
- اگر نبض حس نکردید، فوراً CPR را شروع کنید.
مهمترین نکته این است که از انجام هیچ کاری نترسید. حتی اگر آموزش ندیده‌اید، انجام CPR بهتر از هیچ کاری نکردن است. هر اقدام شما می‌تواند شانس زنده ماندن فرد را افزایش دهد.
مراحل احیای قلبی ریوی چیست؟ (مراحل سی پی آر)
ماساژ قلبی (Circulation): کف دست را روی مرکز قفسه سینه (در حدود 2.5 سانتی‌متر زیر نوک سینه) قرار دهید. دست دیگر را روی دست اول بگذارید. آرنج‌ها را صاف نگه دارید و با استفاده از وزن بدن خود، به شدت به سمت پایین فشار دهید. فشارها باید در هر دقیقه 100 تا 120 بار انجام شود و عمق فشارها باید حدود 5 سانتی‌متر باشد. بعد از هر فشار، اجازه دهید که قفسه سینه به بالا برگردد.
باز کردن راه هوایی (Airway): سر فرد را به آرامی به عقب متمایل کنید و چانه را به سمت بالا بکشید تا راه تنفسی باز شود.
تنفس نجات (Breathing): بینی فرد را با انگشتان خود ببندید و دهان خود را محکم روی دهان او قرار دهید. یک دم عمیق به دهان او بدهید تا قفسه سینه او بالا رود. این کار را دو بار انجام دهید.
چرخه CPR: مراحل ماساژ قلبی و تنفس نجات را در یک چرخه ادامه دهید (30 فشار قفسه سینه و سپس 2 تنفس نجات) تا زمانی که فرد هوشیار شود یا کمک‌های اورژانسی برسند.
اگر دستگاه دفیبریلاتور (AED) در دسترس است، از آن برای وارد کردن شوک به فرد استفاده کنید و سپس CPR را ادامه دهید.
احیای قلبی برای کودکان زیر یک سال
احیای قلبی ریوی برای نوزادان زیر یک سال، یک مهارت حیاتی است که می‌تواند جان یک نوزاد را نجات دهد. در صورت مواجهه با نوزادی که نفس نمی‌کشد و بی‌هوش است، مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
1. آماده‌سازی و بررسی اولیه:
دهان کودک را برای انسداد مجاری تنفسی مانند غذا، استفراغ یا خون بررسی کنید. از انگشت کوچک خود برای رفع انسداد استفاده کنید. اما انگشت خود را در پشت گلوی کودک قرار ندهید.
تنفس را بررسی کنید. به دنبال حرکات قفسه سینه باشید، به صداهای تنفسی گوش دهید یا روی گونه خود احساس نفس کنید.
نوزاد را در وضعیت ریکاوری به پهلو قرار دهید و سرش را به سمت پایین خم کنید. تا زمان رسیدن آمبولانس به طور منظم نوزاد را از نظر تنفس و پاسخ آن بررسی کنید. بچه نفس نمیکشه؟ CPR را شروع کنید.
2. ماساژ قلبی:
کودک را روی یک سطح سفت قرار دهید. به جای استفاده از کف دست، از دو انگشت (اشاره و میانی) برای ماساژ قلبی استفاده کنید. این انگشت‌ها را در مرکز استخوان جناغ سینه قرار دهید.
2 انگشت خود را در مرکز قفسه سینه نوزاد، بین نوک سینه های او قرار دهید. 30 فشرده سازی را با سرعت 2 فشرده سازی در ثانیه انجام دهید. هر فشرده سازی باید قفسه سینه را حدود یک سوم به سمت پایین فشار دهد.
3. تنفس مصنوعی:
سر نوزاد را به آرامی و به مقدار کم به سمت عقب خم کنید تا راه هوایی باز شود.
دهان و بینی نوزاد را با دهان خود بپوشانید. به‌آرامی نفس بکشید و هوای بازدم خود را طی یک ثانیه به ریه‌های نوزاد وارد کنید. قفسه سینه باید به وضوح بالا بیاید.
تا رسیدن کمک پزشکی به 30 فشار و سپس 2 نفس ادامه دهید. اگر کودک شروع به تنفس کرد و پاسخ داد، او را در وضعیت بهبودی قرار دهید. مراقب تنفس کودک باشید. برای شروع مجدد CPR در هر زمان آماده باشید.
4. چرخه ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی:
- 30 ماساژ قلبی انجام دهید و سپس 2 تنفس مصنوعی بدهید.
- این چرخه را برای مدت 2 دقیقه (معادل 5 چرخه) ادامه دهید.
5. بررسی وضعیت نوزاد:
- در طول عملیات، به علائم حیاتی نوزاد توجه کنید. در صورت مشاهده هرگونه نشانه از بازگشت علائم حیاتی (مانند حرکت یا تنفس طبیعی)، عملیات را متوقف کنید.
چه زمانی باید احیای قلبی ریوی را انجام داد؟
احیای قلبی ریوی (CPR) یک اقدام حیاتی و حیات‌بخش است که در مواقع اضطراری و زمانی که قلب فرد از تپش باز می‌ایستد، انجام می‌شود. اهمیت تشخیص صحیح ایست قلبی و شروع فوری CPR بسیار حیاتی است.
علائم ایست قلبی:
- فرد به صدا یا لمس پاسخ نمی‌دهد.
- قفسه سینه فرد بالا و پایین نمی‌رود.
- فرد نبض ندارد.
علل شایع ایست قلبی:
- بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی یا نارسایی قلبی
- اختلالات ریتم قلب مانند فیبریلاسیون بطنی
- بیماری‌های ریوی مانند آمبولی ریه
- تروما مانند تصادفات، سقوط، ضربات شدید به قفسه سینه
- خفگی انسداد راه هوایی
- مسمومیت ناشی از مواد مخدر، داروها یا گازها
خطرات یا عوارض CPR چیست؟
احیای قلبی ریوی (CPR) با وجود اهمیت حیاتی آن در نجات جان افراد، می‌تواند عوارضی مانند شکستگی دنده‌ها، آسیب به اندام‌های داخلی، یا خونریزی داخلی داشته باشد. استفاده نادرست از تنفس مصنوعی نیز ممکن است باعث ورود هوا به معده و استفراغ شود. همچنین، آسیب‌هایی مانند فروپاشی ریه یا صدمه به کبد و طحال امکان‌پذیر است. در برخی موارد، تزریق داروهایی مانند آدرنالین یا آمیودارون برای بهبود شرایط بیمار ضروری می‌شود. آموزش صحیح CPR می‌تواند خطرات را کاهش دهد و شانس نجات را افزایش دهد.
