بیماری مادرزادی قلب از علائم تا درمان

دانشمندان مطمئن نیستند که چه چیزی منشأ اصلی بیماری‌های مادرزادی قلبی است اما برخی از بیماری‌های مادرزادی قلبی از طریق خانواده به صورت ارثی منتقل می‌شوند. یکی از نکات کلیدی برای تشخیص بیشتر بیماری‌های مادرزادی قلب، دانستن نحوه عملکرد قلب می‌باشد. قلب دارای حفره‌هایی است که دو حفره فوقانی (دهلیز) و دو حفره پایینی (بطن) نامیده می‌شوند. سمت راست قلب خون را از طریق رگ‌های خونی (شریان‌های ریوی) به ریه‌ها منتقل می‌کند. در ریه‌ها، خون، اکسیژن را می‌گیرد و سپس از طریق وریدهای ریوی به سمت چپ قلب شما باز می‌گردد. سپس سمت چپ قلب خون را از طریق آئورت پمپ می‌کند و به بقیه بدن می‌رساند.

بیماری مادرزادی قلب می‌تواند بر هر یک از ساختارهای قلب، از جمله شریان‌ها، دریچه‌ها، اتاقک‌ها و دیواره بافتی که اتاق‌ها را جدا می‌کند تأثیر بگذارد. نقایص مادرزادی قلب، شایع ترین نوع نقص مادرزادی است. با پیشرفت مراقبت‌های پزشکی و درمان، نوزادان مبتلا به بیماری‌های مادرزادی قلب، زندگی طولانی تر و سالم تری را خواهند داشت.

علائم بیماری‌های مادرزادی قلب

معمولاً بیماری‌های مادرزادی قلب در بدو تولد رخ می‌دهد و می‌تواند بر ساختار قلب نوزاد و نحوه عملکرد آن تأثیر بگذارد. همچنین این بیماری می‌تواند بر نحوه جریان خون در قلب اثراتی داشته باشد. علائم بیماری‌های مادرزادی قلب، اغلب در طول سونوگرافی بارداری مشخص می‌شود.

به عنوان مثال، اگر پزشک متخصص،  ضربان قلب غیرطبیعی را بشنود، ممکن است با انجام آزمایش‌های خاصی موضوع را بیشتر بررسی کند و بیماری‌های مادرزادی قلب را تشخیص دهد. آزمایشات خاص ممکن است شامل اکوکاردیوگرام، اشعه ایکس قفسه سینه، یا اسکن MRI باشد. در برخی موارد، علائم نقص مادرزادی قلب ممکن است تا مدت کوتاهی پس از تولد ظاهر نشود.

نوزادانی که دچار نقص قلبی هستند ممکن است برخی علائم نظیر کبودی لب‌ها، پوست، انگشتان دست و پا، تنگی نفس یا مشکل در تنفس، کاهش وزن هنگام تولد و تاخیر در رشد قفسه سینه را تجربه کنند. در موارد دیگر، ممکن است برخی علائم نقص مادرزادی قلب همچون ریتم غیرطبیعی، سرگیجه، تنفس، ضعف و خستگی تا سال‌ها پس از تولد ظاهر نشود.

بیشتر بخوانید: تپش قلب در کودکان

بیماری‌های مادرزادی قلب در کودکان

معمولاً بیماری‌های قلبی مادرزادی در خانواده‌ها به صورت ارثی رخ می‌دهد و با بسیاری از سندرم‌های ژنتیکی مرتبط است. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم داون، اغلب دارای نقایص مادرزادی قلبی هستند.

آزمایشات ژنتیکی می‌تواند سندرم داون و برخی بیماری‌های ژنتیکی دیگر را در زمانی که نوزاد هنوز در رحم مادر است شناسایی کند همچنین باید اشاره کنیم که ابتلا به سرخجه در دوران بارداری ممکن است بر نحوه رشد قلب کودک تأثیر بگذارد.

ابتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 در دوران بارداری نیز از دیگر موارد مرتبط با ابتلای بیماری‌های مادرزادی قلب در کودکان است. دیابت بارداری به طور کلی خطر بیماری مادرزادی قلبی را افزایش نمی‌دهد اما مصرف داروها در دوران بارداری می تواند باعث بیماری قلبی و سایر نقایص مادرزادی شود. سیگار کشیدن در دوران بارداری نیز خطر نقص مادرزادی قلب را در نوزاد افزایش می‌دهد.

به طور کلی، تقریباً همه کودکان مبتلا به نقص قلبی تا بزرگسالی زنده می‌مانند. برخی در طول زندگی خود نیاز به مراقبت مداوم از قلب خود دارند. با این حال، بسیاری از افراد بیمار علیرغم شرایط خاص خود به زندگی فعال ادامه می‌دهند.

عوارض بیماری‌های مادرزادی قلب

به طور کلی عوارض بیماری‌های مادرزادی قلب به چند دسته تقسیم می‌شوند که بروز هر یک از این موارد ممکن است زنگ خطری برای بیماران قلبی باشد.

ضربان قلب نامنظم (آریتمی)

سیگنال دهی معیوب، باعث می‌شود که ضربان قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم باشد. آریتمی‌های شدید ممکن است باعث سکته مغزی یا مرگ ناگهانی قلبی شود. بافت اسکار در قلب نیز می‌تواند به بروز این عارضه کمک کند.

اندوکاردیت

در بیماری عفونت قلبی باکتری‌ها یا سایر میکروب‌ها می‌توانند وارد جریان خون شده و به لایه داخلی قلب (اندوکارد) حرکت کنند. این عفونت بدون درمان می‌تواند به دریچه‌های قلب آسیب برساند یا آن‌ها را از بین ببرد و باعث سکته قلبی شود.

سکته مغزی

نقص مادرزادی قلب می‌تواند به لخته خون اجازه دهد از قلب عبور کند و به مغز برود، و در جایی باعث کاهش یا مسدود شدن جریان خون شود. سکته مغزی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان افراد دارای بیماری قلبی است.

فشار خون بالا در شریان‌های ریه (فشار خون ریوی)

برخی از نقایص مادرزادی قلب، خون بیشتری را به ریه‌ها می فرستند و باعث ایجاد فشار می‌شوند که در نتیجه موجب ضعیف شدن و گاهی از کار افتادن عضله قلب می‌شود. توصیه می‌شود افراد برای کنترل آن، همواره تحت نظر پزشک قرار گیرند.

درمان بیماری‌های مادرزادی قلب

درمان بیماری مادرزادی قلب به نوع و شدت نقص بستگی دارد. برخی از نوزادان نقایص قلبی خفیفی دارند، اما ممکن است نقایص شدیدی در برخی نوزادان وجود داشته باشد که نیازمند درمان گسترده است. درمان این بیماری طیف گسترده‌ای دارد که خفیف‌ترین آن با دارو و بیشترین میزان شدت به کمک پیوند قلب درمان می‌شود. برخی از انواع درمان‌های بیماری مادرزادی قلبی عبارتند از:

• داروها

داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به کارکرد بهتر قلب و جلوگیری از تشکیل لخته خون یا کنترل ضربان قلب نامنظم کمک کند.

• مراحل کاتتر

تکنیک‌های کاتتریزاسیون برخی از نقایص مادرزادی قلب را بدون باز کردن قفسه سینه و قلب، درمان می‌کند. در این روش‌، پزشک یک لوله نازک را به سمت قلب هدایت می‌کند. هنگامی که کاتتر در موقعیت صحیح قرار گرفت، نقص اصلاح می‌شود.

• عمل جراحی قلب باز

اگر روش‌های کاتتر برای ترمیم نقص مادرزادی قلب کافی نباشد، ممکن است این نوع جراحی مورد نیاز باشد. پزشک ممکن است جراحی قلب باز را برای بستن سوراخ‌های قلب، ترمیم دریچه‌های قلب یا گشاد کردن رگ‌های خونی انجام دهد.

• پیوند قلب

در موارد نادری که رفع نقص مادرزادی قلب بسیار پیچیده است، ممکن است نیاز به جراحی پیوند قلب باشد. در طی این روش، قلب کودک با قلب سالم اهداکننده، جایگزین می‌شود.

خلاصه مقاله

بیماری مادرزادی قلبی می‌تواند نگرانی‌‌هایی را در خصوص سلامت جسمی ایجاد کند. عوارض بیماری‌های مادرزادی قلب ممکن است سال‌ها پس از درمان نیز رخ دهد. به کمک درمان‌های پیشرفته، بهبود این بیماری در وضعیت مطلوبی قرار گرفته است. مراجعه به دکتر امیر حسین جلالی بهترین جراح قلب در تهران و آغاز درمان ‌های لازم، می‌تواند از خطرات احتمالی جلوگیری کند.